Bản nâng cấp Ethereum Pectra sẽ ra mắt vào tháng 3 năm 2025 là gì?

Ethereum là nền tảng blockchain lớp 1 (layer-1) hàng đầu cho các ứng dụng phi tập trung (dApps) và hợp đồng thông minh, đang chuẩn bị cho bản nâng cấp tham vọng nhất từ trước đến nay — bản nâng cấp Pectra. Với tổng giá trị tài sản bị khóa (TVL) hơn 63,5 tỷ USD, Ethereum chiếm hơn một nửa trong tổng số gần 120 tỷ USD TVL trên tất cả các hệ sinh thái blockchain. 

 

Ethereum TVL (Tổng giá trị tài sản bị khóa)| Nguồn: DefiLlama 

 

Hơn nữa, hệ sinh thái Ethereum layer-2 (lớp 2) cũng đóng góp phần lớn vào vị thế thống trị của blockchain này, với hơn 50 tỷ USD trong tổng giá trị tài sản bị khóa (TVL), điều này làm nổi bật tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của mạng lưới Ethereum trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi). Dự kiến được triển khai thành hai giai đoạn, cụ thể bắt đầu từ ngày 11 tháng 3 năm 2025, bản nâng cấp Pectra sẽ hợp nhất hai bản nâng cấp trước đó đã được lên kế hoạch là Prague và Electra. Hard fork (phân nhánh cứng) được xem là mang tính cách mạng này hướng đến mục tiêu nâng cao khả năng mở rộng, tính tiện dụng và bảo mật của Ethereum, củng cố vai trò của nền tảng trong nền kinh tế blockchain. 

 

Hướng dẫn này sẽ khám phá những chi tiết phức tạp của bản nâng cấp Ethereum Pectra, các tính năng nổi bật và tác động lên các đối tượng người dùng, nhà phát triển và nhà đầu tư. Chúng ta cũng sẽ khám phá cách bản nâng cấp Pectra phù hợp với lộ trình tổng thể của Ethereum 2.0. 

 

Bản nâng cấp Pectra là một cập nhật quan trọng đối với kiến trúc của Ethereum, hướng đến hai lớp bao gồm: lớp thực thi (nơi các hợp đồng thông minh và dApp hoạt động) và lớp đồng thuận (chịu trách nhiệm xác thực giao dịch theo cơ chế Bằng chứng cổ phần (Proof of Stake)). Thông qua việc tích hợp nhiều Đề xuất Cải tiến Ethereum (Ethereum Improvement Proposals) (EIP), Pectra hướng đến những mục tiêu sau: 

 

• Cải thiện khả năng mở rộng để xử lý khối lượng giao dịch lớn hơn.

• Nâng cao trải nghiệm người dùng bằng cách đơn giản hóa phí gas và quản lý tài khoản.

• Tăng cường bảo mật và giúp hoạt động staking hiệu quả hơn.

Tên gọi "Pectra" là sự kết hợp giữa Prague và Electra, nhấn mạnh trọng tâm kép của bản nâng cấp lần này vào sự cải tiến cả lớp thực thi lẫn lớp đồng thuận. Bản nâng cấp Pectra kế thừa những cải tiến trước đây của Ethereum, bao gồm các bản nâng cấp là The Merge, Shanghai-Capella (Shapella) và Dencun, nhằm giải quyết những điểm nghẽn còn lại và chuẩn bị cho kế hoạch tương lai. 

 

 

Quá trình chuyển đổi của Ethereum sang Ethereum 2.0 là một hành trình của những bản nâng cấp mang tính bước ngoặt, mỗi phiên bản nhằm giải quyết những thách thức cụ thể để cải thiện hiệu suất của mạng lưới: 

 

• The Merge (Tháng 9 năm 2022): Ethereum chuyển từ cơ chế Bằng chứng công việc (Proof of Work) (PoW) sang Bằng chứng cổ phần (Proof of Stake) (PoS), giúp giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng và cho phép staking trở thành cơ chế đồng thuận.

• Bản nâng cấp Shanghai-Capella (Tháng 4 năm 2023): Còn gọi là Shapella, bản nâng cấp này cho phép người stake ETH rút coin đã stake lần đầu tiên, cải thiện tính thanh khoản trong hệ sinh thái Ethereum.

• Bản nâng cấp Dencun (Tháng 3 năm 2024): Giới thiệu kỹ thuật proto-danksharding và blobs, tối ưu hóa các giải pháp Layer 2 như Optimism và Arbitrum. Bản nâng cấp này nâng cao khả năng mở rộng của Ethereum, tạo nền tảng cho khả năng xử lý giao dịch với quy mô lớn.

• Bản nâng cấp Pectra (Dự kiến vào tháng 3 năm 2025): Cột mốc tiếp theo chính là Pectra, bản nâng cấp lần này tập trung vào hiệu suất của trình xác thực (validator), khả năng cung cấp dữ liệu và trải nghiệm người dùng, đồng thời chuẩn bị cho những đổi mới trong tương lai như Verkle Trees và các client không trạng thái (stateless clients).

Những cột mốc này thể hiện cam kết của Ethereum trong việc xây dựng một hệ sinh thái blockchain mạnh mẽ, có khả năng mở rộng và thân thiện với người dùng. 

 

Bản nâng cấp Pectra (Prague/Electra) của Ethereum tích hợp nhiều Đề xuất Cải tiến Ethereum (Ethereum Improvement Proposals) (EIP) nhằm tối ưu hóa nhiều khía cạnh khác nhau của mạng lưới. Dưới đây là những cải tiến nổi bật: 

 

1. Trừu tượng hóa tài khoản (EIP-7702)

Trừu tượng hóa tài khoản xóa bỏ yêu cầu người dùng phải nắm giữ ETH để trả phí gas. Thay vào đó, người dùng có thể thanh toán bằng các token khác như USDC hoặc DAI. Tính năng này giúp đơn giản hóa việc tương tác với các dApp và giúp cho Ethereum trở nên dễ tiếp cận hơn đối với người dùng mới. Bên cạnh đó, các dịch vụ bên thứ ba cũng có thể tài trợ phí gas, giúp giảm chi phí giao dịch xuống bằng không trong một số trường hợp. 

 

2. Nâng cấp trình xác thực (EIP-7251 & EIP-7002)

Pectra nâng giới hạn staking tối đa cho mỗi trình xác thực (validator) từ 32 ETH lên 2.048 ETH, cho phép các trình xác thực quy mô lớn hợp nhất cổ phần của họ. Thay đổi này giúp tăng hiệu suất mạng lưới bằng cách giảm tổng số lượng trình xác thực mà vẫn giữ được tính phi tập trung. Ngoài ra, EIP-7002 cho phép trình xác thực chủ động kích hoạt việc rút tiền, giúp tăng tính linh hoạt và thanh khoản.

 

3. Cải thiện khả năng mở rộng (EIP-7594 & Verkle Trees)

Thông lượng Ethereum từ tháng 1 năm 2016 | Nguồn: Dune Analytics

 

Việc giới thiệu Peer Data Availability Sampling (PeerDAS) sẽ tối ưu hóa khả năng mở rộng của Layer 2 bằng cách hợp lý hóa quy trình quản lý dữ liệu. Verkle Trees là một cấu trúc dữ liệu mang tính cách mạng, sẽ giúp giảm đáng kể nhu cầu lưu trữ và cải thiện tốc độ giao dịch, chuẩn bị cho một tương lai không trạng thái (stateless) của Ethereum. 

 

4. Tăng hiệu suất hợp đồng thông minh (EIP-7692)

Bản nâng cấp Pectra bao gồm các cập nhật đối với Định dạng Đối tượng (Object Format) (EOF) của Máy Ảo Ethereum (Ethereum Virtual Machine) (EVM), giúp việc triển khai hợp đồng thông minh trở nên dễ dàng và tiết kiệm chi phí hơn. Các nhà phát triển sẽ được hưởng lợi từ khả năng lập trình nâng cao, từ đó tạo ra các dApp nhanh hơn và hiệu quả hơn về chi phí.

 

5. Không gian blob (Blob Spaces)

Số lượng blob trung bình mỗi khối kể từ bản nâng cấp Dencun | Nguồn: Dune Analytics 

 

Tiếp nối proto-danksharding được giới thiệu trong bản nâng cấp Dencun, Pectra tiếp tục cải thiện khả năng xử lý dữ liệu trên các giải pháp Layer 2. Bằng cách tối ưu hóa dung lượng blob, Ethereum có thể xử lý nhiều giao dịch hơn mà không ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể, đảm bảo trải nghiệm mượt mà cho người dùng. 

 

Phí gas của Ethereum | Nguồn: Dune Analytics 

 

Pectra là một bước tiến quan trọng đối với Ethereum, vừa giải quyết những thách thức hiện tại, vừa đặt nền móng cho các bản nâng cấp trong tương lai: 

 

• Khả năng mở rộng nâng cao: Sự kết hợp giữa PeerDAS, không gian blob và Verkle Trees sẽ giúp Ethereum xử lý nhiều giao dịch hơn với chi phí thấp hơn, giúp cho mạng lưới trở nên khả thi hơn cho việc áp dụng rộng rãi.

• Staking được tối ưu hóa: Với giới hạn staking cao hơn và khả năng rút tiền linh hoạt, các trình xác thực (validator) có thể hoạt động hiệu quả hơn, tăng cường bảo mật mạng và giảm tình trạng tắc nghẽn.

• Trải nghiệm người dùng tốt hơn: Trừu tượng hóa tài khoản và đơn giản hóa phí gas giúp Ethereum dễ sử dụng hơn cho cả người dùng mới lẫn người dùng có kinh nghiệm. Ngoài ra, việc thanh toán phí giao dịch bằng stablecoin cũng giảm bớt nhu cầu quản lý ETH liên tục.

• Công cụ dành cho nhà phát triển được cải tiến: Các nâng cấp đối với máy ảo EVM sẽ trao quyền cho các nhà phát triển xây dựng những ứng dụng sáng tạo và hiệu quả hơn, thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái dApp trên Ethereum.

• Chi phí thấp hơn: Thông qua việc tối ưu hóa lưu trữ dữ liệu và xử lý giao dịch, Pectra sẽ giúp giảm phí gas liên quan đến tình trạng tắc nghẽn mạng, giúp cho Ethereum trở nên hợp túi tiền hơn.

Dòng staking ETH kể từ bản nâng cấp Shanghai | Nguồn: Dune Analytics 

 

Bản nâng cấp Ethereum Pectra mang đến những thay đổi quan trọng đối với việc staking ETH, giúp quá trình này trở nên hiệu quả hơn, linh hoạt hơn và hấp dẫn hơn đối với người stake. Một trong những cập nhật đáng chú ý nhất là EIP-7251, nâng giới hạn staking tối đa cho mỗi trình xác thực từ 32 ETH lên 2.048 ETH. Điều này cho phép các trình xác thực quy mô lớn hợp nhất hoạt động của họ, giảm nhu cầu vận hành nhiều node (nút) trong khi vẫn duy trì tính phi tập trung. Việc đơn giản hóa quản lý validator giúp mạng lưới trở nên hiệu quả hơn và dễ dàng mở rộng hơn. 

 

Ngoài ra, EIP-7002 mang lại khả năng rút tiền linh hoạt, cho phép các trình xác thực rút một phần hoặc toàn bộ số ETH đã stake trực tiếp từ thông tin xác thực của lớp thực thi (execution layer). Đây là một cải tiến đáng kể so với hệ thống hiện tại, nơi quá trình rút tiền phụ thuộc vào các nhà vận hành trình xác thực và có thể kém trực quan. Với chức năng mới này, người stake sẽ có quyền kiểm soát tốt hơn đối với tài sản của mình, cải thiện tính thanh khoản và giúp việc staking trở nên hấp dẫn hơn đối với nhiều đối tượng, bao gồm cả các tổ chức và nhà đầu tư cá nhân. 

 

Đối với những người stake nhỏ lẻ, các cập nhật này mang lại cơ hội tăng phần thưởng theo cấp số nhân. Trước đây, số ETH stake vượt quá 32 đơn vị trong một trình xác thực sẽ không tạo ra thêm lợi nhuận. Với Pectra, phần thưởng có thể được tích lũy trên các khoản stake lớn hơn, khuyến khích việc staking dài hạn. Hơn nữa, các thay đổi này giúp giảm áp lực lên mạng lưới bằng cách hợp nhất các trình xác thực, từ đó có thể giảm độ trễ giao dịch và cải thiện hiệu suất tổng thể. 

 

Những cải tiến này định vị hoạt động stake trên Ethereum là một cơ chế cạnh tranh hơn, thân thiện với người dùng hơn và hiệu quả hơn, phù hợp với mục tiêu của mạng lưới là mở rộng sự chấp nhận và tăng cường tính phi tập trung. Đối với cả người stake hiện tại và tiềm năng, Pectra mang đến một môi trường linh hoạt và hấp dẫn hơn để tham gia vào hệ sinh thái Proof-of-Stake của Ethereum. 

 

Đối với người dùng

Pectra mang đến một hệ sinh thái Ethereum thân thiện hơn với người dùng. Tính linh hoạt trong phí gas cho phép người dùng tương tác với các dApp mà không cần lo lắng về việc phải nắm giữ ETH, trong khi các cải tiến về tốc độ và chi phí giao dịch giúp nâng cao trải nghiệm tổng thể. 

 

Đối với nhà phát triển

Những cải tiến đối với Máy Ảo Ethereum (EVM) cung cấp cho các nhà phát triển công cụ tốt hơn để tạo, triển khai và quản lý hợp đồng thông minh. Những thay đổi này thúc đẩy sự đổi mới và giảm chi phí vận hành khi xây dựng trên Ethereum. 

 

Đối với trình xác thực (Validator) và người stake

Các validator sẽ hưởng lợi từ hiệu quả cao hơn, với khả năng quản lý số lượng ETH lớn hơn và thực hiện việc rút tiền dễ dàng hơn. Những thay đổi này làm cho hoạt động staking trở nên hấp dẫn hơn đối với cả nhà đầu tư tổ chức lẫn cá nhân. 

 

Đối với nhà đầu tư

Bản nâng cấp được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc áp dụng Ethereum, qua đó có thể làm tăng nhu cầu đối với ETH. Khả năng mở rộng và tính dễ sử dụng được cải thiện có thể thu hút thêm nhiều nhà phát triển, người dùng và doanh nghiệp tham gia vào mạng lưới, củng cố vị thế của Ethereum trên thị trường. 

 

Mặc dù Pectra mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai nó cũng đi kèm với một số thách thức: 

 

• Thích ứng với các bên liên quan: Người xác thực, nhà phát triển và nhà điều hành dApp phải cập nhật hệ thống của họ để phù hợp với các giao thức mới, việc này có thể cần thời gian và nguồn lực.

• Tác động đến thị trường: Mặc dù bản nâng cấp được thiết kế để cải thiện các yếu tố nền tảng của Ethereum, nhưng tác động ngay lập tức đến giá ETH vẫn chưa chắc chắn và sẽ phụ thuộc vào tâm lý thị trường cũng như mức độ chấp nhận.

Cách chuẩn bị cho bản nâng cấp Pectra

Để tận dụng tối đa lợi ích từ Pectra, các bên liên quan nên chủ động thực hiện các bước sau: 

 

• Người dùng: Luôn cập nhật thông tin về các phiên bản ví tiền điện tử mới và tính năng của dApp. Tham gia các cuộc thảo luận trong cộng đồng để hiểu cách bản nâng cấp ảnh hưởng đến các tương tác của bạn.

• Nhà phát triển: Làm quen với các EIP được tích hợp và cập nhật ứng dụng của bạn để đảm bảo tương thích. Tham gia thử nghiệm trong các môi trường testnet (mạng thử nghiệm) để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

• Trình xác thực (Validator): Xem xét các tham số staking mới và chuẩn bị hạ tầng để có thể xử lý các khoản stake lớn hơn cũng như quy trình rút tiền nhanh hơn.

Bản nâng cấp Ethereum Pectra là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của Ethereum, giải quyết các thách thức then chốt về khả năng mở rộng, tính tiện dụng và bảo mật. Thông qua việc giới thiệu các giải pháp đổi mới như trừu tượng hóa tài khoản, Verkle Trees và cơ chế staking được cải tiến, Pectra đưa Ethereum vào vị thế sẵn sàng đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của cộng đồng người dùng và hệ sinh thái dApp đang phát triển mạnh mẽ. Bản nâng cấp này mở đường cho một tương lai dễ tiếp cận hơn và có thể mở rộng tốt hơn, đảm bảo Ethereum tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong không gian công nghệ phi tập trung. 

 

Tuy nhiên, giống như bất kỳ bản nâng cấp lớn nào, Pectra cũng đi kèm với những rủi ro tiềm ẩn. Theoộ phức tạp trong triển khai, khả năng xuất hiện lỗi không lường trước, và yêu cầu các thành phần trong mạng lưới phải thích nghi với các giao thức mới cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm thử kỹ lưỡng và hợp tác từ cộng đồng. Khi Ethereum tiếp tục mở rộng giới hạn của mình, người dùng, nhà phát triển và nhà đầu tư cần luôn cảnh giác và chuẩn bị cho các thách thức trong giai đoạn chuyển tiếp. Việc cập nhật thường xuyên thông tin về tiến trình của Pectra sẽ rất cần thiết để hiểu rõ tác động của nó và tận dụng tốt các cơ hội mà nó mang lại.

 

• Ethereum 2.0: Mọi thứ bạn cần biết

• Mọi điều bạn cần biết về nâng cấp Merge của Ethereum

• Hard Fork bằng chứng công việc của Ethereum: Điều gì sẽ xảy ra từ EthereumPoW (ETHW) và hơn thế nữa

• Bản nâng cấp Shanghai của Ethereum là gì? Tất cả những gì cần biết

• Top giao thức Liquid Staking hàng đầu trên Ethereum trước bản nâng cấp Shanghai

• Lộ Trình Ethereum 2.0: Kế Hoạch Sau Bản Nâng Cấp Shanghai

• Bản nâng cấp Ethereum Cancun (Proto-Danksharding) quý 1 năm 2024